Jak stymulować rozwój dotyku u niemowlaka? Przykłady zabaw sensorycznych.

Kiedy rodzi się małe dziecko, rodzice chcą mu zapewnić warunki do naturalnego i zdrowego rozwoju. Czasami zwyczajne gesty i zachowania, a także proste zabawy sensoryczne z niemowlakiem wpływają na to, jak dziecko odczuwa świat, jak widzi i słyszy. Dotyk ma szczególne znaczenie także dla poczucia bezpieczeństwa dziecka. Dowiedz się jak stymulować rozwój dotyku u niemowlaka, poprzez zabawę i codzienne czynności.

Znaczenie przyjemnego dotyku.

Gdy mówimy o dotyku, nie mamy na myśli jedynie odczuwania za pomocą paluszków. Dotyk dotyczy odbierania świata całym ciałem. Dotyk stymuluje mózg, czułe dotykanie wpływa na intelekt i emocje dziecka. Niektórzy badacze sądzą, że organizm dziecka często czule dotykanego szybciej wytwarza komórki nerwowe. Jego układ nerwowy jest bardziej aktywny, a sieć neuronalna dynamicznie się rozwija. Dotykanie sprawia, że mózg z większą ilością połączeń między komórkami nerwowymi szybciej pracuje, sprawniej kojarzy, lepiej zapamiętuje. Im częściej dziecko jest dotykane w czuły sposób, ale też im częściej może dotykać różnorodnych przedmiotów, tym większe szanse na to, że będzie zdolne i inteligentne.

Dotyk to także rozwój emocjonalny. Bliski, czuły i częsty kontakt fizyczny między dzieckiem a rodzicami czy opiekunami ma duże znaczenie dla przyszłych relacji z innymi ludźmi. Dzieci rzadziej przytulane gorzej radzą sobie z konfliktami w grupie rówieśniczej i z osobami dorosłymi, są bardziej wycofane, częściej przejawiają zachowania agresywne, bywa, że brakuje im empatii. Nie okazują też współczucia i smutku, ale strach, złość, gniew. Jeśli więc rodzice nie zadbają o rozwój zmysłu dotyku u niemowlaka, ten może w przyszłości przejawiać agresję, mieć trudności w nauce i w budowaniu związków partnerskich.

Zmysł dotyku to także ogólne odczuwanie, czyli wrażliwość na temperaturę, odbieranie czuciem wrażeń pochodzących z ubrań, to też ból. Znane jest też pojęcie czucia głębokiego, które pozwala ludziom na określenie swojego położenia względem przestrzeni. Czucie głębokie sprawia, że maluch wie, gdzie jest dół lub góra, czy ciało znajduje się w pionie, czy w poziomie.

Rozwój dotyku u człowieka.

Zmysły rozwijają się u człowieka już na poziomie życia płodowego, dotyk około 6-8 tygodnia ciąży. Najpierw rozwija się wrażliwość warg i nosa, potem reszty twarzy. Płód w wieku 14 tygodni czuje już całym swoim ciałem, chociaż plecy i głowa mają zmniejszone czucie. To dlatego dziecko może przyjść na świat. Dziecko już w brzuchu mamy dotyka swojego ciała: rączek, stóp, twarzy, ssie kciuk i przez cały ten czas tworzą się połączenia między receptorami a komórkami mózgu. Nie bez znaczenia jest też fakt, że skóra dziecka zanurzona jest w wodach płodowych, co dodatkowo pobudza rozwój receptorów.

Rola opiekuna w rozwoju zmysłu dotyku.

Niemowlę potrzebuje dotyku, by prawidłowo rozwijać się fizycznie, emocjonalne i intelektualnie. Dotykanie dziecka jest niezbędne, by budować jego poczucie bezpieczeństwa, łagodzić stres, a nawet wzmacniać odporność organizmu. Dotyk na wczesnym etapie życia buduje w dziecku wiedzę o otoczeniu, a jeśli jest czuły, sprawia, że maluch czuje się bezpiecznie i może prawidłowo rosnąć.

Zabawy sensoryczne dla niemowląt.

Rolą rodzica jest też dostarczanie dziecku bodźców do rozwoju, które stymulują zmysł dotyku. Dzieci trzeba nosić, przytulać, głaskać i kołysać, można je masować i pieścić podczas wykonywania wszelkich czynności higienicznych, podczas zasypiania i karmienia. Poza tymi czynnościami, warto również stymulować rozwój dotyku niemowlaka w czasie zabawy.

Zabawa stymulująca dotyk

Masażyki, czyli rysowanie na placach różnych kształtów, zabawa „pisze pani na maszynie” polegająca na ostukiwaniu ciała palcami lub "idzie rak, nieborak". Takie zabawy są bardzo ważne dla rozwoju układu dotykowego i dzieci je uwielbiają. Możemy na plecach czy brzuszku rysować palcem litery lub przedmioty. Ze starczymi dziećmi możemy bawić się w odgadywanie tego co narysowaliśmy palcem na plecach.

Zabawa stymulująca zmysł równowagi

To zabawa, a jednocześnie czynność, którą rodzice wykonywać powinni w sposób naturalny: kołysanie, bujanie i noszenie. Można używać też kołysek, hamaków, foteli bujanych, ale nie mechanicznych. Rodzice powinni być jak najbliżej dziecka. Wskazane są wszelkiego rodzaju "wygibasy" na podłodze, podczas których maluch zmienia dynamicznie położenie ciała. W tego typu zabawach niezastąpieni są tatusiowie, ale mamusie też dają radę;)

Zabawa stymulująca czucie głębokie

Najzabawniejszą jest „Naleśnik”. Należy dziecko ciasno zrolować w otulacz, kocyk, materac, kołderkę, jednocześnie „smarując i zwijając” naleśniczka i delikatnie uciskać. Ta zabawa nie dość, że jest rozwijająca, to sprawia wszystkim ogromną frajdę.

Zabawki sensoryczne dla niemowląt

Jeszcze zanim urodzi się dziecko, rodzice przygotowują dla niego wyprawkę, która uwzględniać powinna także zabawki zapewniające stymulację zmysłów. Podawanie dziecku zabawek sensorycznych sprawia, że bawi się ono i uczy jednocześnie. Zabawki sensoryczne stymulują zmysły, także zmysł dotyku, wpływając pozytywnie na psychikę malucha i jego intelekt. Są to zabawki stworzone z różnorodnych tkanin, przybierające różnorakie kształty i wydające delikatne dźwięki, jak np. szelest. Pomagają maluchom poznawać świat poprzez wzrok, słuch, dotyk i węch. Zabawki sensoryczne świetnie nadają się do pracy z wcześniakami i dziećmi opóźnionymi w rozwoju, ale są również fantastycznym przewodnikiem po zmysłach, dla dzieci rozwijających się bez żadnych problemów.

Jak działają zabawki sensoryczne?

Zabawki sensoryczne wydają przyjemne dźwięki, takie jak szelest, szum, mają budowę, która zapewnia dziecku poznanie różnorodnych faktur, kształtów. Zabawki sensoryczne nie odgrywają melodii, nie poruszają się same, nie świecą, często mają kontrastowe kolory np. biało-czarno-czerwone. Mają za to różne faktury, dlatego dziecko może poczuć powierzchnię gładką, szorstką, płaską czy puchatą, może zginąć elementy zabawki, wkładać je do ust, chwytać rączką. Dziecko podczas dotykania zabawek odbiera łagodne i przyjemne bodźce, oswaja się z nimi i w przyszłości spokojnie na takie bodźce reaguje.

Jakie zabawki sensoryczne wybrać? 

Przykładem zabawki sensorycznej stymulującej wzrok i dotyk może być Przytulanka Bibi. Ma kontrastowe wzory i biało-czarne kolory oraz wykonana jest z różnorodnych materiałów, które pobudzają zmysł dotyku. Podobnie jest z zabawką Szeleścik Sensuś, która ma szeleszczące wypełnienie ukryte pod warstwą materiałów w kontrastujących barwach. Dotykanie szeleszczącej zabawki sprawia dziecku radość, a dodatkowo motywuje do zgniatania jej rączkami i wkładania do buzi. Kolorowe wstążeczki po bokach są dodatkowym atutem, który ułatwia chwytanie tej wyjątkowej sensorycznej zabawki. Chwytanie, przytulanie i tarmoszenie nie pozostaje bez wpływu na rozwój połączeń nerwowych w mózgu dziecka.

Kostka sensoryczna Sensuś to kolejna opcja zabawki sensorycznej, która pobudza dziecko i rozwija zmysł dotyku. Długie uszy kostki ułatwiają jej chwytanie, a maluch może ją ciągnąć, tarmosić oraz gryźć, zwłaszcza że kostka sensoryczna jest lekka, przyjemna w dotyku i wykonana ze znakomitych tkanin. Zmysł dotyku kształtuje się nie tylko w brzuchu mamy i krótko po narodzinach dziecka, ale także w okresie późniejszym. 

Zabawka dla niemowląt w postaci gryzaczka drewnianego przynosi ukojenie w bólu, ale także dostarcza dawki bodźców dotykowych. Grzechotka, piszczek i szeleścik motywują malucha do sięgania po zwierzątka z gryzakiem, a kształt zabawki dopasowany jest do małych rączek dziecka.

Idealnym miejscem stymulacji zarówno dotyku, jaki i innych zmysłów jest mata edukacyjna. Jest to zabawka, na której maluch może się bezpiecznie bawić i poznawać różne faktury, dźwięki i obrazy. Zawieszone na pałąkach zabawki wydają delikatne dźwięki, są także uszyte z różnorodnych tkanin, dzięki czemu stymulują słuch i dotyk niemowlaka. Kontrastowe połączenia kolorów przyciągają uwagę maluszka na długi czas i rozwijają jego wzrok. Mata to must have w każdym dziecięcym pokoiku. 

Przeczytaj też: